17 december 2024 Op weg naar een toekomstvisie voor Meierijstad

Toekomstvisie 2040 gemeente Meierijstad (samenvatting van discussiestuk van de gemeente).

Omdat de gemeente Meierijstad niet beschikt over een actuele Toekomstvisie heeft ze een stappenplan uitgezet om tot een Toekomstvisie te komen. In die Toekomstvisie zal de wettelijk verplichte ‘omgevingsvisie’ waaraan gewerkt wordt, opgenomen zijn. Als richtpunt voor de toekomst heeft de gemeente gekozen voor het jaar 2040.

In dat proces naar de Toekomstvisie heeft in 2023 een uitgebreid participatietraject plaatsgevonden waarbij dromen, kwaliteiten en opgaven in beeld zijn gebracht. Op basis van de opbrengsten van die participatiebijeenkomsten zijn 4 ‘extreme’ verhaallijnen opgesteld welke met de Raad en de stakeholders zijn besproken in het jaar 2024. Die zijn op hun beurt weer vertaald naar 2 scenario’s voor 2035, besproken met de Raad, college van B &W en de directie van de gemeente. Deze scenario’s bepalen de bandbreedte voor het vervolgonderzoek en de verdere uitwerking van de Toekomstvisie, zeg maar de uiteindelijke visie.

Bekijk je het hele proces dat is er sprake van 4 fasen van ontwikkeling: Fase 1 (‘Droomfase’) en fase 2 (‘Denkfase’) zijn al afgerond, nu zit de gemeente in de 3^e fase (‘Durffase’). Uiteindelijk, vanaf de zomervakantie van 2025 komt men dat aan de 4^e fase toe, de ‘Doefase’.

Wat betreft de 2 scenario’s het volgende:

Het is niet zo dat de gemeente gaat kiezen voor of scenario 1 of scenario 2. Van elk scenario wordt nauwgezet bekeken wat de plussen en minnen zijn. Daarbij zijn duurzaamheid en de uitkomsten van de OER (Omgevings Effect Rapportage) van groot belang. Zo zullen de effecten van energieopwekking, energiebesparing en hergebruik van grondstoffen in beeld worden gebracht.

Wat betreft de 2 scenario’s het volgende:

Scenario 1:

Er wordt uitgegaan van een groei van Meierijstad naar 90.000 tot 95.0000 inwoners in 2040. Daarbij staan van de zes kenkwaliteiten van de gemeente Meierijstad drie kernkwaliteiten centraal, te weten:

De landschappelijke kwaliteit
De diversiteit aan kernen en
De gemeenschapskracht.

Wat betreft woningbouw kijkt men dan vooral naar ‘inbreiding’ i.p.v. ‘uitbreiding’, anders gezegd: wat is er mogelijk binnen de bebouwde kommen van de 13 kernen. Investeren in groene openbare ruimtes is daarbij belangrijk en het groene buitengebied wordt beschermd. Voor elke wijk, voor elke woonkern zullen basisbehoeften beschikbaar zijn (school, buurthuis enz.). bestaanszekerheid, mentale gezondheid en goed functionerende gezinnen worden actief ondersteund.

Wat betreft mobiliteit ligt de focus dan op bereikbaarheid tussen de kernen onderling, o.a. door een fietsnetwerk, openbaar vervoer en deelauto.

Wat betreft het agrarische landschap: de natuurintensieve landbouw biedt meer ruimte aan biodiversiteit, waartoe ook landschaps- en natuurbeheer hoort. ‘Natuurboeren’ zorgen voor kruidenrijke akkers en houtwallen en bodemkwaliteit en watersysteem zijn bepalend voor de mogelijkheden.

Sterk en Samen Ondernemen in Meierijstad in dit scenario bouwt voort op (familie) bedrijven in agrifood en maakindustrie en andere vormen van bedrijvigheid. Nieuwe bedrijven moeten bijdragen aan het bestaande ecosysteem. Dat betekent ook een actieve ondersteuning van de overgang naar fossielvrije energiebronnen. Een sterk ondernemingsklimaat is daarbij uitgangspunt. Culturele activiteiten en evenementen draaien op een sterk vrijwilligersnetwerk dat vanuit de gemeente wordt gefaciliteerd en ondersteund.

Het landschap met volop ruimte voor natuur maakt op haar beurt weer ruimte voor recreatie. Het landschappelijk erfgoed moet beter worden beschermd. Dit alles draagt dan weer bij aan luchtkwaliteit en welzijn voor de inwoners. Bij alle ontwikkelingen zijn de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie wat betreft o.a. luchtkwaliteit, geluidsoverlast en fijnstof de norm. De ‘Sustainable Development Goals’ van de Verenigde Naties zijn verankerd in het handelen van de gemeente om voedselverspilling tegen te gaan.

In scenario 1 is het streven naar fossielvrije energie sterk toegenomen. Zonneparken of windturbines (in combinatie met landbouw) wordt verspreid over de gemeente opgewekt.

Meierijstad is meer dan de optelsom van 13 kernen. Die kernen zullen groeien met een sterke onderlinge verbinding. Mensen zoeken elkaar op in actief verenigingsleven en in de kernen kennen we elkaar en kijken we naar elkaar om. Ondernemen zit in het karakter van Meierijstad. Zo gaat Meierijstad met de tijd mee en overal wordt gezocht naar manieren om de innoveren, ook in de agrarische sector.\ waar men zich heeft aangepast aan de beschikbaarheid van natuurlijke (energie-)bronnen en waar in harmonie met het landschap wordt gewerkt. Het landschap is robuuster en toekomstbestendiger geworden, met voldoende ruimte voor wandelen, fietsen en recreëren, passend in de omgeving.

Scenario 2:

De drie andere kernkwaliteiten staan nu centraal:

Agrifood en maakindustrie,
De geografische ligging en
Culturele hotspot.

Meierijstad is een dynamische omgeving geworden met veel ruimte voor wonen, werken en ondernemen. Ondanks forse groei nog altijd een plek waar men naar elkaar kijkt en er heerst een gemoedelijke sfeer.

Wat betreft wonen: Het aantal woningen is flink gegroeid voor een inwonersaantal van 110.000. Dit is 2 keer zoveel als bij de prognose die in 2024 voor 2040 is vastgesteld. Er is dan voldoende geïnvesteerd in betaalbare woningen voor de eigen inwoners, maar ook voor groepen van buitenaf. De focus ligt in de drie grote kernen op ‘inbreiding’. Dat betekent een sterke transformatie van de centrumgebieden van deze kernen, met name in Veghel. Met bouwen is men dan meer de hoogte ingegaan, met ook voor de leefbaarheid en de sociale cohesie (géén anonieme woontorens, wèl openbare plekken waar je fijn samen kunt komen). Vanwege het historische karakter en de aanwezige cultuurhistorische waarden zal men daar minder inbreiden dan in de andere grote kernen. Kenmerkend voor alle drie de grote kernen zijn: minder winkeloppervlakte, meer woningen en meer groen. In de steeds warmer wordende zomers zorgen toegevoegde bomen en waterelementen voor verkoeling en in natte perioden vangen de groene daken en sloten het (overtollige) regenwater op. Grootstedelijke voorzieningen en ontmoeting vinden plaats in de openbare ruimte, in nieuwe sportcentra en horecagelegenheden. De kleine kernen zullen hun dorpse identiteit houden (met voldoende ruimte voor wandelaar en fietser), ondanks dat deze kernen ook gegroeid zullen zijn.

Voorzieningen en culturele hotspot: Ondanks het naar elkaar toegroeien van de kernen is de identiteit van de afzonderlijke kernen bewaard gebleven. ‘Elkaar kennen en groeten’ blijft belangrijk, maar er is ook ruimte voor nieuwkomers. Niemand wordt buitengesloten. Elke kern en wijk heeft een buurthuis en een basisschool. Actieve inwoners organiseren sport en bewegen, en cultuur in buurthuis of sportvereniging. In de grote kernen zijn multifunctionele accommodaties (MFA’s). In Veghel kan daarin ook HBO op gebied van techniek en zorg. Ook vind je daar een polikliniek voor medisch consult en kleine behandelingen.

Investeringen in regionale bereikbaarheid: Nieuwe op- en afrit aan de A50, de N279 omgelegd en plannen voor verbreding van de snelweg lopen nog. Ondersteunende infrastructuur rond Schijndel en Sint-Oedenrode zijn voltooid. Het openbaar vervoersnetwerk is versterkt en geïntensiveerd. De kernen zijn onderling goed bereikbaar. Fiets- en wandelnetwerken worden geoptimaliseerd. Mobiliteitshubs zorgen dat de parkeerdruk in de grote centra afneemt, parkeerruimte aan de rand van de centra. De Bus Rapid Transit (BRT, snelle busverbinding) wordt actief gebruikt tussen de kernen en naar de regio. Voorbereidingen voor een light-rail-verbinding (bv. sneltram) richting Eindhoven en Den Bosch zijn onlangs gestart.

Landschap als innovatieve proeftuin voor Agrifood: het landelijke gebied heeft nadrukkelijk de functie van innovatieve proeftuin en agro-ondernemerschap. Door de groei van de niet-agrarische functies in Meierijstad is er druk ontstaan op de beschikbaarheid van grond. Land- en tuinbouwsector worden gekenmerkt door kennis en kapitaalintensieve bedrijven. Er is ruimte voor innovatie zolang duurzaamheid gewaarborgd is. Het levert een belangrijke bijdrage aan de voedselproductie, breder dan voor de eigen inwoners.

Naast agrarische ook natuurlijke functie: hier is ruimte voor biodiversiteit en klimaatadaptatie, zoals waterberging en voor de bos- en natuurontwikkeling vanuit de CO2-compensatieopgaves in het bedrijfsleven. Druk op buitengebied neemt toe door bevolkingstoename en meer recreatie. Mede door verduurzaming van de agrarische sector en daarmee de verminderde milieu-impact heeft een deel van het natuurgebied nog nadrukkelijker een rol als ‘uitloopgebied’ voor de kernen. De stimulans voor bos- en natuurontwikkeling mag niet gemist worden.

Fossielvrije en ijzersterke economische positie: Meierijstad heeft op tijd ingezet op fossielvrije energie. Vraag naar elektriciteit is enorm hoog door hoge inwoneraantal en bovengemiddelde bedrijvigheid en veel energie wordt bespaard. Duurzaam opwekken van energie is werkelijkheid geworden. In Meierijstad wordt energie opgewekt en verspreid. Dat betekent: verspreid over Meierijstad energiehubs voor opwekken en opslag, conversie en aansluiting op waterstofnetwerk (Delta Rhine Corridor) en bedrijven die duurzame energie produceren.

Het ondernemersklimaat: versterkt door fysiek meer ruimte te bieden aan de ontwikkeling van bestaande bedrijven en bedrijvigheid in agrifood en maakindustrie naast nieuwe bedrijvigheid voortkomend uit het Brainport-Ecosysteem. Nieuwe bedrijventerreinen in het buitengebied aansluitend op bestaande bedrijventerreinen. Nabij bedrijventerreinen met grootschalige huisvesting internationale werknemers. Intensievere bedrijvigheid in havengebied Veghel aan de Zuid-Willemsvaart, meer watertransport.

Door fossielvrij ondernemersklimaat heeft Meierijstad een toonaangevende positie in de regio. Daarnaast een toonaangevende rol in de triple Helix samenwerking binnen Nederland en in Europees verband op het thema Food. Bij dat alles samenwerking in de Regio Noordoost Brabant en een bestuurlijke positie in de Brainportregio.

Investering in het aantrekken van kennisinstellingen: daartoe is een MBO / HBO Campus ontwikkeld, in samenwerking met Regio Noordoost Brabant en Brainport. Onderwijs aanbieden heeft een bindende werking voor de jeugd: ze blijven langer wonen en jongeren worden van buitenaf actief aangetrokken. Dit bevordert de vitaliteit van de economie en een gezonde bevolkingsgroei.

Toekomstbestendig en toonaangevend Meierijstad:

Meierijstad is meer dan een verzameling van kernen het is een grote gemeenschap, waar je mensen uit andere kernen van daarbuiten ontmoet: bij elkaar thuis, in buurthuizen, in sportverenigingen, -parken en horeca. Je kunt er wonen en werken, met een diversiteit aan banen. De druk op het landelijk gebied is toegenomen. Daar is een optimale balans gevonden met ruimte voor zorg, ondernemen en energie opwekken. Groots ontwikkelen vraagt lef van de inwoners, onder regie van de gemeente.

Op maandag 9 december 2024 heeft de gemeente Meierijstad vertegenwoordigers van dorps- en wijkraden en KCR uitgenodigd te reageren op deze 2 scenario. In een levendige bijeenkomst in het gemeentehuis in Veghel is daarvan gebruik gemaakt door veel van de raden, en natuurlijk ook door KCR. De op- en aanmerkingen op beide scenario worden meegenomen bij de verdere stappen van de gemeente in dit omvangrijke traject. Wij hebben naast de algemene zaken ook nadrukkelijk onze Gebiedsvisie onder de aandacht gebracht en gevraagd naar het meenemen van de visie daarin verwoord. Daar kon geen krachtig antwoord op gegeven worden, wel dat de ingediende gebiedsvisies de aandacht hebben van de ambtenaren, de raadsleden en B&W.

We blijven het volgen en houden u op de hoogte.

Namens bestuur KCR:

Peter van Esch en Frans Hulzink.